
พิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดบ้านดอน
พิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดบ้านดอน เป็นสถานที่สืบทอดมรดกภูมิปัญญาการแสดงหนังใหญ่ และเก็บรักษาอนุรักษ์ตัวหนังใหญ่ อายุกว่า 200 ปี ให้ได้เรียนรู้ โดยพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดบ้านดอน เป็น 1 ใน 3 แห่ง ที่เหลืออยู่ในประเทศไทย หนังใหญ่วัดบ้านดอน มีมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2431 เจ้าเมืองคนแรกของจังหวัดระยอง ได้เห็นว่าวัฒนธรรมการเล่นหนังใหญ่ เป็นสิ่งควรค่าที่จะอนุรักษ์สืบทอดไว้ จึงสั่งซื้อตัวหนังใหญ่ จำนวน 200 ตัว มาจากจังหวัดพัทลุง ขนส่งข้ามอ่าวไทยมาทางเรือ พร้อมทั้งจ้างครูหนังมาช่วยในการฝึกสอน ถ่ายทอดการแสดงให้กับคนของท่านเจ้าเมือง เพื่อแสดงในงานสำคัญๆ ในปี พ.ศ.2523 ได้มีการฝึกซ้อมหนังใหญ่และนำออกแสดงตามงานต่างๆ อีกครั้ง เช่น งานฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี, งานสงกรานต์ เพื่อเป็นการฟื้นฟู การสืบสานศิลปวัฒนธรรมและการละเล่น ต่อมาอดีตเจ้าอาวาสบ้านดอน เห็นว่าควรมีสถานที่เก็บอนุรักษ์ตัวหนังให้ดีกว่าเดิม เพื่อให้คนรุ่นใหม่สามารถเรียนรู้ศิลปะเก่าแก่อันทรงคุณค่า จึงริเริ่มโครงการสร้างอาคารเพื่อเก็บหนังใหญ่ และเปิดให้คนได้เข้าชมตั้งแต่ พ.ศ.2534 เป็นต้นมา ภายในอาคารพิพิธภัณฑ์ จัดแสดงตัวหนังใหญ่ ห้องประชุมเพื่อรับฟังคำบรรยายและชมวีดีทัศน์การแสดงหนังใหญ่ ปัจจุบันหนังใหญ่ที่เคยมีอยู่จาก 200 ตัว ได้ผุพังไปบ้าง จึงได้มีการทำเพิ่มเติมอีก 77 ตัว และใช้เล่นแสดงร่วมกันกับหนังใหญ่ชุดเดิม เรื่องที่นิยมแสดง คือ เรื่องรามเกียรติ์ อิเหนา เป็นต้น ตัวหนังสำคัญที่จัดแสดงไว้ คือ หนังเจ้าหรือหนังครู เป็นตัวหนังที่ใช้สำหรับพิธีไหว้ครูเท่านั้น ตัวหนังนี้จะไม่ใช้ในการแสดง ได้แก่ หนังฤษี หนังพระอิศวร หนังพระนารายณ์ หนังเฝ้าหรือหนังไหว้ เป็นภาพเดี่ยว เห็นหน้าด้านข้าง ตัวหนังอยู่ในท่าพนมมือไหว้ หนังชนิดนี้มีความสูงประมาณ 1 เมตร หนังคเนจรหรือหนังเดิน เป็นภาพเดี่ยว เห็นหน้าด้านข้าง หากเป็นตัวพระ ตัวนาง หรือตัวยักษ์ ตัวหนังอยู่ในท่าเดิน ถ้าเป็นภาพลิง จะเป็นท่าหย่อง หนังง่าหรือหนังเหาะ เป็นภาพเดี่ยว เห็นหน้าด้านข้าง เป็นตัวหนังทำท่าเหาะ ท่าแผลงศร ท่าถืออาวุธ หนังเมือง เป็นหนังภาพเดี่ยวหรือหลายภาพในหนังผืนเดียว ตัวหนังที่มีลวดลายปราสาท ราชวัง หนังชนิดนี้ บางตัวสูงถึง 2 เมตร หนังรถ เป็นหนังรูปลวดลายราชรถ มีทั้งตัวหนังเดี่ยวๆ และหลายตัวในแผงเดียวกัน หนังจับ เป็นหนังที่มีภาพตัวละครตั้งแต่สองตัวขึ้นไป อยู่ในหนังผืนเดียว ทำท่าสู้รบหรือจับกัน เป็นหนังที่มีความสูงพอกับหนังเมือง ที่อยู่และเบอร์ติดต่อ วัดบ้านดอน หมู่ 4 ตำบลเชิงเนิน อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง 21000 โทรศัพท์ : 081-295 6069, 087-745 9925 วันและเวลาทำการ เปิดทุกวัน เวลา 09.00 - 17.00 น.
ข้อมูลอ้างอิง
https://www.blcp.co.th/web/post_detail/-20240610120704
ภาพประกอบ

